دانشگاه شهید بهشتیتحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی1390320120220تحلیل فضایی سرمایة اجتماعی سکونتگاههای شهری و روستایی(مطالعة موردی شهرستان کوهدشت)99082FAجمیله توکلینیادانشگاه شهید بهشتیجهانبخش ریکادانشگاه شهید بهشتیمحمود عیوضلودانشگاه اصفهانداود عیوضلودانشگاه تهرانJournal Article20150513در چند دهة گذشته سرمایة اجتماعی به منزلةیکی از عوامل تأثیر گذار بر توسعة اقتصادی – اجتماعی و موفقیت افراد در دستیابی به اهداف توسعه، مورد توجه اندیشمندان و صاحبنظران رشتههای مختلف قرار گرفته است. به سبب تفاوت شهر و روستا از نظر ساختارهای فرهنگی – اجتماعی، سرمایة اجتماعی متفاوتی در این دو عرصه شکل گرفته است. از این رو تحلیل فضایی تفاوت سرمایة اجتماعی در بین سکونتگاه های شهری و روستایی در چارچوب نظریههای موجود، موضوع اصلی مورد پژوهش این مقاله است. بدین منظور با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، اطلاعات و دادههای مورد نیاز از منابع کتابخانهای و با روش پیمایشی با انتخاب 400 نمونة تصادفی در 2 شهر و 10 روستای شهرستان کوهدشت جمع آوری گردید. نتایج حاصل از دادهها بیانگر تفاوت سرمایة اجتماعی در شهرستان کوهدشت در چهار بعد اعتماد عمومی، اعتماد نهادی، مشارکت رسمی و مشارکت غیررسمی است. سرمایة اجتماعی در سطح خرد(پیوندی یا آوندی) و میانی(انجمنها و سازمانهای رسمی و غیررسمی) در روستاها بیشتر از جامعة شهری است، ولی در سطح کلان(نهادهای اجتماعی)، شهرها از وضعیت مناسبتری نسبت به نقاط روستایی برخوردارند.دانشگاه شهید بهشتیتحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی1390320120220مطالعة تطبیقی- کمّی رابطة دولت و صنعتی شدن (یک رویکرد نهادی)99088FAمحمد مبارکیدانشگاه شهید بهشتیJournal Article20150513صنعتی شدن نقش مهمی در فرایند توسعه اقتصادی هر کشورایفا میکند و یک هدف عمدة سیاسی- اقتصادی در اکثر کشورهای در حال توسعه به شمار میرود. در میان عوامل تأثیر گذار بر صنعتی شدن، نقش دولتها در جایگاه کنشگران اقتصادی بر تغییر و تحولات صنعتی و توسعة جوامع در بیشتر کشورهای آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین از اهمیت زیادی برخوردار و دارای تأثیرات متناقضی بوده است؛ به طوری که در برخی از کشورهای در حال توسعه نقش اقتصادی دولت مرتبط با هم تغییر و تحولات صنعتی سریع و هم تسهیل سرمایه و افزایش آن بوده است و بالعکس در موارد دیگر، دولتها و بوروکراتها منابع اقتصادی جوامع خود را به یغما برده و از تحریک و برانگیختن رشد اقتصادی کوتاهی نمودهاند و باعث تراکم ثروت در دست عدهای معدود و بهویژه، نخبگان غیر تولیدی شدهاند. با توجه به تأثیر تعیینکنندة دولتها روی تغییرات اقتصادی - اجتماعی جوامع به طور عام و صنعتی شدن آنها به طور خاص، مقالة حاضر سعی نموده است با استفاده از یک "رویکرد نهادی"، تحلیلی تطبیقی - کمی از رابطة بین دولت و صنعتی شدن به عمل آورد تا نحوة تأثیرگذاری و همچنین ساز و کارهای دخالت دولت در روند صنعتی شدن جوامع مشخص گردد. به همین منظور، دادههای ثانوی عاملیت دولت و رابطة آن با ساختارهای درونی و بیرونی جامعه از سال 1980 تا 2005م برای برخی از کشورهای جهان بررسی. یافتهها نشان میدهد که میزان صنعتی شدن جوامع، بستگی به میزان خودمختاری و دربرگیرندگی دولت دارد. به عبارت دیگر، هر چه قدر میزان قدرت عاملیت دولت و میزان تواناسازی ساختهای درونی و بیرونی جامعه بیشتر باشد، به همان نسبت احتمال صنعتی شدن جامعه افزایش یافته به دنبال خود زمینة توسعة جامعه را در پی خواهد داشت.دانشگاه شهید بهشتیتحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی1390320120220میزان قانونگرایی دانشآموزان و عوامل مرتبط با آن99094FAسیدعلیرضا افشانیدانشگاه یزدJournal Article20150513مطالعة حاضر با در نظر گرفتن نقش مهم قانونگرایی در بسترسازی برای پیشرفت و توسعه از یک سو و نقش تأثیرگذار دانشآموزان در آیندة جامعه از سوی دیگر، به بررسی میزان قانونگرایی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن در بین دانشآموزان مقاطع متوسطة شهر یزد پرداخته است. روش این تحقیق از نوع پیمایش بوده است. جمعیت آماری تحقیق را کلیه دانشآموزان دورة متوسطه در شهریزد در سال تحصیلی 90-89 تشکیل میدادند. با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونة دانشآموزان 384 نفر مشخص گردید. در این تحقیق ترکیبی از روش نمونهگیری خوشهای و طبقهای استفاده شده است. ابزار مورد استفاده، پرسشنامة محققساخته بود که از اعتبار محتوایی برخوردار بوده و از ضریب آلفای کرونباخ برای تعیین پایایی آن استفاده شده است. نتایج این تحقیق بیانگر این است که میزان قانونگرایی دانشآموزان در حد نسبتاً مطلوبی است؛ ضمن اینکه قانونگرایی دانشآموزان در مدرسه بیش از قانونگرایی آنها در محیط خارج از مدرسه است. میزان قانونگرایی دانشآموزان دختر بیش از دانشآموزان پسر بوده است. نتایج پژوهش نشان داد هرچه نگرش به قانون مثبتتر باشد میزان قانونگرایی نیز افزایش پیدا میکند. هر چه میزان سرمایة اجتماعی و میزان دینداری افزایش پیدا کند میزان قانونگرایی نیز افزایش پیدا میکند ولی رابطة میزان استفاده از رسانههای جمعی با میزان قانونگرایی معکوس بود. همچنین هر چه میزان تحصیلات پدر و مادر افزایش پیدا کند و پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده بالاتر باشد، میزان قانونگرایی نیز بیشتر است.دانشگاه شهید بهشتیتحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی1390320120220بررسی جامعهشناسی تأثیر اخلاق ترافیک شهروندی بر تخلفات رانندگی در کلانشهر تهران99104FAسید یعقوب موسویدانشگاه الزهراءمیقات حبیبیاندانشگاه صنعتی امیرکبیرزهره آوازدانشگاه الزهراءJournal Article20150513در دوران جدید، استفاده از ناوگان حملونقل به یکی از نیازهای مبرم زندگی در شهر تبدیل شده است و مسأله چگونگی تمهید شرایط ایمنی استفاده از آن و نیز جلوگیری از افزایش مشکلات کاربرد اتومبیل در شهر به کانون تحقیقات اجتماعی راه یافته است. صنعت و نیز نظام حمل و نقل همانند سایر دستاوردهای توسعة فنی و صنعتی، علی رغم فراهم نمودن تسهیلات و امکانات فراوان، عوارض و مشکلاتی را از نوع تصادفات، آلودگی هوا و مهمتر از همه تراکم ترافیک شهری در کلان شهرها موجب شده است. پیرامون علل افزایش مشکلات ناشی از ترافیک شهری نظریههای مختلفی مطرح میباشند. گذشته از ابعاد فیزیکی و فنی مرتبط با این موضوع نقش عنصر انسانی در پیدایش و یا افزایش این مسأله نیز خود از جمله محورهای تحقیق در این مسأله است. به نظر میرسد عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، به عنوان یک رفتار کجروانه، یکی از عوامل مؤثر در ایجاد اختلالات تردد با وسایل نقلیه است.بدیهی است این امر در فقدان فرایند درست اجتماعی شدن و نهادینه شدن قوانین اجتماعی در جامعة شهری ریشه دارد. این مطالعه در صدد است تا موضوع تأثیر اخلاق ترافیکی شهروندی شهر تهران را بر میزان تخلفات رانندگی آنان مورد بررسی قرار دهد. در این مطالعه، جامعة آماری شامل کلیة رانندگانی است که به مراکز پلیس +10 شهر تهران به منظور دریافت صورت تخلفات اتومبیل شخصی خود مراجعه داشتهاند. تعداد نمونة آماری عبارت از 215 نفر از کل جمعیت رانندگان شهر تهران است. روش مورد استفاده در این مطالعه پیمایش، ابزار و تکنیک مورد استفاده در آن پرسشنامه و واحد تحلیل نیز افراد میباشند. شاخص برازش مدل نشان میدهد که متغیرهای مورد بررسی در این تحقیق به عنوان بخشی از متغیرهای مربوط به عامل انسانی، تنها 42 درصد در بروز تخلفات رانندگی نقش دارند. نتایج به دست آمده در این بررسی همچنین نشان میدهد که عواملی همچون جنسیت و تحصیلات و نیز مؤلفههای ناکارامدی قوانین و عدم احساس عدالت اجتماعی از شاخص آنومی اجتماعی در بعد اجتماعی، شاخص دانش عمومی و مولفة تأثیر گروههای آغازین از شاخص الگوپذیری در بعد فرهنگی رابطه معناداری با میزان تخلفات ترافیکی در شهر تهران دارند.دانشگاه شهید بهشتیتحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی1390320120220مطالعة تطبیقی رابطة نظم در جامعه و پیشرفت علمی99110FAداود پرچمیدانشگاه شهید بهشتیJournal Article20150513پیشرفت علمی فرایند مستمر رشد تولیدات علمی و ارتقاء توان بهکارگیری آنها در سطح خرد و کلان، به منظور پیشرفت جامعه و اعضای آن است؛ و نظم در جامعه وضعیتی است که ایفای نقشهای اجتماعی در سطح خرد و هماهنگی و همسویی نهادهای اجتماعی در سطح کلان منجر به ایجاد و حفظ تعادل در نظام اجتماعی و پاسخگویی به نیازها در مطلوبترین شرایط می-گردد. در این مقاله، نظم در کشورهای مختلف جهان و میزان پیشرفت علمی آنها و رابطة بین آنها بررسی شده است. یافتههای پژوهش حاضر، بیانگر آن است که: 1-همبستگی بین نظم در جامعه و پیشرفت علمی (r=+0/56) است. 2- به دلیل آنکه نهاد علم از کارکرد تغییرآوری و نظمآفرینی برخوردار است، تأثیرگذاری آن بر پیشرفت علمی تقریباً سه برابر تأثیر پیشرفت علمی بر نظم در جامعه است و به ازای یک واحد افزایش پیشرفت علمی 057/1 واحد نظم در جامعه افزایش مییابد.3- تولیدات علمی و محصول آن یعنی فناوری، بیشترین و سریعترین تأثیر را در نهاد اقتصاد میگذارد به طور کلی به ازای یک واحد افزایش در نظم اقتصادی، پیشرفت علمی با 31/0 واحد افزایش همراه بوده است. 4- الگوی نظم کامل یعنی برخورداری از رشد حداکثری و هماهنگی حداکثری، در شاخصهای نظم و پیشرفت علمی، در هر یک از گروه کشورهای توسعه یافته، توسعه متوسط و در حال توسعه با یکدیگر انطباق دارند و بیانگر آن است که هماهنگی و تناسب رشد در شاخصهای مختلف برای دستیابی به توسعه ضروری است که باید به آن توجه نمود. 5-برای پیشگیری اختلالات ناشی از پیشرفت علمی، نهادگرایی علمی در دو سطح خرد و کلان لازم است. این پژوهش با روش تطبیقی عرضی- ملی با استفاده از دادههای بین المللی دربارة 160 تا 233 کشور انجام شده است. نتایج از تحلیل همبستگیهای ساده و چند متغیری داده ها حاصل شده و برازش مدل نظری و دادهها با استفاده از معادلة ساختاری بررسی شدهاند.دانشگاه شهید بهشتیتحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی1390320120220تحلیل جامعهشناختی چگونگی انجام تکالیف شهروندی در بین شهروندان تهرانی99120FAمحمدحسین پناهیدانشگاه علامه طباطباییاحمد غیاثونددانشگاه علامه طباطباییJournal Article20150513پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان انجام تکالیف شهروندی انجام گرفته است. تکالیف شهروندی مجموعهای از تمایلات کنشی و احساسی پیرامون مسؤولیتهای مختلف اجتماعی، سیاسی، مدنیست که از افراد در یک جامعة مدرن انتظار میرود به آنها ملزم و آنها مقید باشند. به لحاظ روششناسی، این پژوهش به روش پیمایش در بین کلیة شهروندان 18 سال به بالای شهر تهران صورت گرفته است. حجم نمونة تحقیق 600 نفر و شیوة نمونهگیری چند مرحلهای بوده است. پس از تهیة پرسشنامه، اعتبار و پایایی آن بررسی شده و دادههای لازم جهت سنجش متغیرها از طریق مصاحبه جمعآوری شد. یافتههای حاصل نشان میدهد میانگین میزان انجام تکالیف سیاسی برابر با 13/3، تکالیف اجتماعی 84/3 و تکالیف مدنی 02/4 از 5 است و در مجموع نمرة کل انجام تکالیف شهروندی برابر با 67/3 از 5 است. در واقع، میانگین واقعی شاخص تکالیف شهروندی و ابعاد آن بیش از میانگین نظریست. بخشی از این تعهدات و وظایف به وضعیت دینی بودن جامعه و رابطة شهروندی با سیاست برمیگردد.دانشگاه شهید بهشتیتحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی1390320120220مطالعة تطبیقی الگوهای زمانی تشکیل اجتماع ملی (ملت) و عوامل مؤثر بر آن در کشورهای در حال توسعه، مبتنی بر منطق فازی99127FAمسعود چلبیدانشگاه شهید بهشتیحسین اکبریدانشگاه فردوسیJournal Article20150513اجتماع ملی (ملت) به منزلة اجتماعِ اجتماعات، در بردارندة خصوصیاتی است که میتواند تأثیرات بسیاری بر تمامی اجزای جامعه داشته باشد. ماهیت و کم و کیف اجتماع ملی بستگی زیادی به چگونگی تشکیل و عناصر ساختاری و عاملیتی مؤثر در تشکیل آن دارد. بررسی نظریههای مرتبط با تشکیل اجتماع ملی، نشان دهندة اروپامحوری در ارائة نظریات است و کمتر به تفاوتهای میان ملتهای در حال توسعه با ملتهای اروپای غربی توجه شده است. مطالعة حاضر با روش تطبیقی- تاریخی به بررسی الگوهای زمانی وقوع رخداد تشکیل اجتماع ملی و عوامل مؤثر بر آن، در میان 150 ملت دنیا پرداخته است. مطالعه با استراتژی بین موردی و با استفاده از تحلیل فازی به بررسی شروط مؤثر بر تشکیل اجتماع ملی یعنی شروط عاملیتی (عاملین داخلی و عاملین بیرونی) و ساختاری (ساختار داخلی و ساختار بیرونی) میپردازد. نتایج تحقیق نشان داد که در بررسی الگوهای زمانی تشکیل، تفاوت معنیداری بین مناطق مختلف جغرافیایی وجود دارد. همچنین بررسی شروط علّی مؤثر بر افزایش احتمال وقوع رخداد تشکیل اجتماع ملی در کل ملتهای مورد بررسی، الگو و مسیر مهمی را نشان نداد؛ بلکه با بررسی ملتها به تفکیک مناطق جغرافیایی، مشخص شد که ملتهای هر منطقه از مسیرهای کم و بیش متفاوت، با توجه به عناصر ساختاری و عاملیتی خاص خود به مرحلة تشکیل اجتماع ملی رسیدهاند. بنابراین در بررسی کشورهای در حال توسعه توجه به شرایط زمانی و مکانی خاص آنها، از اهمیت زیادی برخوردار است.