میزان پایبندی دانشجویان به هنجارهای دانشجویی اخلاق علمی و عوامل دانشگاهی مؤثر بر آن

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

چکیده

دانشگاه به عنوان سازمان اجتماعی نهاد علم، یکی از سازمان‌هایی است که در جامعه‌پذیر نمودن افراد نقش بسیار مهمی دارد. اخلاق علمی به معنی رعایت هنجارهای موجود در محیط علمی است و تخطی از این هنجارها انحراف علمی محسوب می‌شود. این تحقیق با هدف بررسی میزان پایبندی دانشجویان به اخلاق علمی و عوامل دانشگاهی مؤثر بر آن انجام شده است. در این راستا از نظریات هوی تارتر، اندرسون، نانیس و سونیفت، چلبی و نظریۀ شبکه ­استفاده شده است. این تحقیق به روش پیمایش در بین دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی و آزاد واحد تهران شمال با حجم نمونه 387 نفر انجام شده است. میانگین اخلاق علمی 47/3 از 5  ‌است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد: متغیرهای ارزیابی فایده از اخلاق علمی، هنجار ذهنی، احساس تعلق به محیط تحصیلی، احساس عدالت آموزشی، اخلاق آموزشی اساتید، فشار روانی تحصیلی، جامعه‌پذیری علمی، ارتباط صمیمی با اساتید، با پایبندی به هنجارهای دانشجویی اخلاق علمی رابطه معنادار داشته و به میزان 53 درصد تغییرات اخلاق علمی را توضیح می‌دهند.abstracthe Level of Students’ Adherence to the Norms Associated with Academic Ethics and the University-Wide Factors Affecting Such an AdherenceFeyzollah NorouziMaryam Bakhtiari Abstract: As a social organization, universities play a crucial in the process of socialization. Academic ethics means compliance with the accepted norms in a scientific context and a violation of such norms would be considered as deviations. The purpose of this study was to evaluate the students' commitment to academic ethics and factors affecting it. The theoretical framework consists of theories proposed by Hirsch, Hoy WK,Tarter, Anderson, Nonis SA, Swift, Chalabi and the network  theory. The study was conducted using a survey-based method. 387 students from Shahid Beheshti University, and the Islamic Azad University of Northern Tehran were selected using stratified sampling. The mean value of academic ethics among students was 3.47 of 5. In general, it can be argued that academic ethics is influenced by demographic, social and academic factors. In this study, 8 hypotheses were tested. Results indicated a significant positive correalation between scientific ethics and  variables such as outcome evaluation,subjective norm, sense of institutional belonging, sense of educational  justice , academic ethics among faculty members, academic stress, academic socialization , and intimate relationship with the faculty on the other hand, and adherence to the norms associated with academic ethics (r=0/53). this means that 0/53% of the changes in academic ethics can be explained using the above factors. Keywords: Academic ethics, academic misconduct, outcome evaluation, sense of educational justice, faculty academic ethics, academic socialization.  

کلیدواژه‌ها


  1. ابراهیمی، قربانعلی، (1372). اجتماع علمی ساختار و هنجارهای آن. مجله‌رهیافت، شماره پنجم، تابستان و پاییز .
  2. آراسته، حمیدرضا، عبدالرحیم نوه ابراهیم، علیرضا مطلبی فرد، (1388). بررسی وضعیت اخلاق آموزشی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران. راهبرد فرهنگ، شماره هشتم و نهم .
  3. برکوویتز، لئونارد، (1372). روان شناسی اجتماعی. ترجمه عباس محمی اصل، تهران: انتشارات اساطیر.
  4. بیکر، ترزال، (1386). نحوه ی انجام تحقیقات اجتماعی. ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
  5. تابعی، سید ضیاءالدین، فرزاد محمودیان، (1386). اخلاق در پژوهشگری. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال دوم، شماره‌های 1و3، بهار و تابستان.
  6. تدبنتون، یان کرایب، (1389). فلسفه‌ی علوم اجتماعی: بنیادهای فلسفی تفکر اجتماعی. ترجمه شهناز مسمی پرست و محمود متحد، تهران: انتشارات آگه.
  7. چلبی، مسعود، (1385). تحلیل اجتماعی در فضای کنش. تهران، نشر نی.
  8. چلبی، مسعود، (1386). جامعه شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی. تهران: نشر نی.
  9. رفیع پور، فرامرز، (1372). سنجش گرایش روستاییان نسبت به جهاد سازندگی. تهران : انتشارات مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی.
  10. ستوده انواری، هدایت اله، علی بقائی سرابی(1390). نقش عوامل ساختاری، کنشی و رابطه‌‌ای در درونی شدن «اخلاق علم» در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی، فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال چهارم، شماره 12.
  11. فراستخواه، مقصود (1385) . اخلاق علمی رمز ارتقای آموزش عالی، جایگاه و ساز و کارهای اخلاقیات حرفه ای علمی در تضمین کیفیت آموزش عالی ایران. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری ، شماره 1 .
  12. فراستخواه، مقصود (1389) . فرهنگ دانشگاهی، زندگی دانشجویی در ایران با ‌تأکید بر اخلاق علمی. نشریه داخلی انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فنّاوری.
  13. فرهود، داریوش (1389). اخلاق آکادمیک در آموزش و پژوهش. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال پنجم، شماره‌های 3 و4.
  14. قاضی طباطبایی، محمود، ابوعی ودادهیر (1390). سوگیری هنجاری و اخلاقی در پژوهشهای دانشگاهی. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
  15. قانعی راد، محمدامین (1383) . تعاملات و ارتباطات در جامعة علمی، بررسی موردی در رشتة علوم اجتماعی. دفتر برنامه ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی.
  16. گل پرور، محسن (1389). رابطه اخلاق و عدالت آموزشی با پرهیز از فریبکاری علمی. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال پنجم، شماره1 و2 .
  17. محمودی، علی (1386). نگرشی فلسفی بر اخلاق در پژوهش. مجله فرهنگ در دانشگاه اسلامی، شماره 36
  18. ممتاز، فریده (1381) انحرافات اجتماعی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  19. منصور فرد، کریم (1388). روش‌های پیشرفته آماری. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه .
  20. ودادهیر، ابوعلی، داریوش فرهود، محمود قاضی طباطبایی، غلامعلی توسلی(1387). معیارهای رفتار اخلاقی در انجام کار علمی (تاملی بر جامعه شناسی اخلاق در علم- فناوری مرتن و رزنیک). فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال سوم، شماره‌های 3 و 4 .
  21. یوسفی اقدم، رحیم، (1390). بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی گروه آموزشی بر پیروی دانشجویان تحصیلات تکمیلی از اخلاق علم، پایان نامه کارشناسی ارشد پژوهش اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی.
  22. Anderson,S.Melissa (2007) Collective Openness and Other Recommendations for the Promotion of Research Integrity, Science and Engineering Ethics, 13, pp 387-394.
  23. Braxton, M (1991). The influence of graduate department quality on the sanctioning of scientific misconduct, Journal of higher education, Vol. 62, No. 1.
  24. Braxton, M. John (1990) Deviancy from the norms of science: A Test of Control Theory,Research in higher Education, Vol. 31, No. 5.
  25. Consoli، Luca,(2006):” Scientific misconduct and science ethics:a case study based approach”، Science and Engineering Ethics 12، 533-541
  26. Elloit,Deny Estern,Judy (1997).Research Ethics,University Press Of New England Hanover London.
  27. Greenberg & Goldberg, L (1994). Ethical challenges to risk scientists: An exploratory analysis of survey data, Science, Technology, & Human values, Vol. 19, No. 2.
  28. Johnson.A,Charles,(2011)” Scientific Misconduct” Senior Associate Vice President for Research Texas A&M University.
  29. Resnik, David.B. (1998). The Ethics of Science: An Introduction. London: Routledge.