پیش‌بینی سلامت روان‌شناختی بر مبنای نظریۀ راهبردهای کنترل در پهنۀ زندگی در مناطق برخوردار و غیربرخوردار

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

پژوهش‌های اجتماعی، حاکی از وخامت سلامت روان‌شناختی افراد مناطق نابرخوردار است. راهبردهای کنترلی اشتیاق به هدف، می‌تواند در تبیین چرایی این وضعیت کارگشا باشد. پژوهش حاضر با همین هدف، یعنی پیش‌بینی سلامت روان‌شناختی بر مبنای نظریۀ راهبردهای کنترل در پهنۀ زندگی در مناطق برخوردار و نابرخوردار انجام شده است. نمونۀ پژوهش شامل 1188 نفر از کارکنان سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف از سراسر ایران بوده است که از دو منطقه برخوردار و نابرخوردار انتخاب شدند. برای تعیین این مناطق، از نتایج حاصل از یک پژوهش دیگر استفاده شد که قبلاً انجام شده بود. دانشجویان روان‌شناسی دانشگاه اصفهان، بر اساس محل سکونت، در جمع‌آوری داده‌ها شرکت جستند. در انتخاب، از شیوۀ تصادفی استفاده نشد و با توجه به اهداف پژوهش شیوۀ همتاسای به کار گرفته شد. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس‌های تقاضاهای کاری، راهبردهای کنترلی و سلامت روان‌شناختی بودند. یافته‌ها نشان داد که سطوح تغییر در تقاضاهای کاری، استفاده از راهبردهای کنترلی اشتیاق به هدف و عدم اشتیاق به هدف در مناطق نابرخوردار بیشتر و سلامت روان‌شناختی در این مناطق کمتر است. رابطۀ بین تقاضاهای کاری و راهبردهای کنترلی عدم اشتیاق به هدف در این مناطق با سلامت روان‌شناختی، منفی بود و این رابطه در مورد اشتیاق به هدف، مثبت بود. بنابراین استفاده از راهبردهای کنترلی در شرایط محرومیت، می‌تواند اثرات منفی تغییر تقاضاهای مربوط به کار را در کوتاه مدت کاهش دهد اما در درازمدت به سلامت روان‌شناختی پایین‌تر منجر می‌گردد. abstractPrediction of Mental Lealth Based on the Life Span Theory of Control Strategies in Advanced and Deprived Areas HamidReza OreyziHajar Barati Abstract: Social research has raised serious concerns regarding mental health among people living in deprived areas. Goal engagement control strategies can be useful in explaining the reason(s) behind this situation. The present study was conducted with the explicit aim of predicting mental health based on the life span theory of control strategies in advanced and deprived areas. The research sample consisted of 1188 employees working for different organizations and companies from all over Iran, who had been selected from both advanced and deprived areas. Results obtained from a previous study were used for determining these areas. Given their geographical proximity, students of psychology at the University of Isfahan participated in data collection. Research instruments included work-related demands, control strategies & mental health scales. Findings showed that changes in levels of job demands, goal engagement and lack of goal engagement control strategies is high and mental health is low in deprived areas. There was a negative correlation between work-related demands and lack of goal engagement control strategies in such areas with the mental health variable. There was also a positive correlation between goal engagement control strategies and mental health. Thus, the use of control strategies under conditions of deprivation can mitigate the negative effects of  changes in work-related demands in short term, but will lead to lower long-term mental health. 

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا.(1392). ‌جامعه‌شناسی توسعه، تهران: کیهان.
  2. پوت واین، دیوید، و سامونز،آیدن.(1386). روانشناسی و جرم، مترجم: نجفی توانا ، داوود ، تهران، نشر میزان.
  3. جهانبخش.سحر،عریضی.حمیدرضا، مولوی.حسین و نوری.ابوالقاسم.(1388). رابطه کنترل شغلی با سطح استرس و سلامت ذهن کارکنان شرکت پتروشیمی اصفهان. مجله دانشکده پزشکی اصفهان،سال ب27،شماره 103: 853-841.
  4. حیدرنیا. محمدعلی، قائمیان. تهمینه، ابدی .علیرضا، فتحیان، سمیه و منتظری. علی.(1391). رابطه بین محرومیت(فقر اقتصادی) و کیفیت زندگی وابسته به سلامت. فصلنامه پایش ، سال یازدهم، شماره چهارم :491- ٤٩٥.
  5. شیخ بیگلو رعنا، تقوایی مسعود، وارثی حمیدرضا.(1391). تحلیل فضایی محرومیت و نابرابری‌های توسعه در شهرستان‌های ایران. رفاه اجتماعی . 12 (46) :215-245 .
  6. صدرایی نژاد، محمد و افشار، زینب.(1390). بررسی عوامل مؤثر بر درگیری‌های دسته جمعی در استان کهگیلویه و بویر احمد، مجموعه مقالات برگزیده نخستین همایش ملی نقش طوایف در پیشگیری از نزاع دسته جمعی، تهران، انتشارات زیتون سبز.
  7. عریضی.حمیدرضاوبراتی.هاجر.(1392). بررسی ارتباط مقتضیات کار، راهبردهای کنترلیِ اشتیاق به هدف، و مؤلفۀ عاطفۀ مثبتِ بهزیستی روانشناختی. پژوهش‌های روان‌شناختی. دوره 16 ، شماره 2: 7-23.
  8. فروم.اریک.(1387). گریز از آزادی. ترجمه عزت الله فولادوند. تهران: مروارید.
  9. Arbuckle , J.L. (2005). AMOS 6.0 user’s guide. Chicago: SPSS. Bentler, P.M., & Bonett, D. G. (1980).Significance tests and good –ness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88: 588- 606.
  10. Bentler,P.M., &Bonett,D.G.(1980).Significance tests and goodness of fit in analysis of covariance structures. Psychological Bulletin,88:588-606.
  11. Boyle, P., Norman, P., & Rees, P.(2004).Changing places: Do changes in the relative deprivation of areas influence limiting long-term illness and mortality among non-migrant people living in non-deprived households? Soc Sci Med; 58: 2459-2471.
  12. Browne,M.W., &Cudeck,R.(1993).Alternative ways of assessing model fit.InK.A.Bollen&J.S.Long(Eds.),Testing structural equation models(pp.136-162).Newby Park,CA:Sage.
  13. Clark, D. M., Ehlers, A., McManus, F., Hackmann, A., Fennell, M., Campbell, H., et al. (2003). Cognitive therapy versus fluoxetine in generalized social phobia: a randomized placebo-controlled trial. Journal of Consulting & Clinical Psychology, 71(6), 1058-1067.
  14. Demerouti, E., Bakker, A. B., Nachreiner, F., & Schaufeli, W. B. (2001).The job demands–resources model of burnout. Journal of Applied Psychology,86:499–512.
  15. Diener,E., Locas, R.E.& Scollon, C.N.(2006).Beyond the hedonic tread mill: Revising the adaptation theory of well-being. American Psychology,61:35-314.
  16. Eibner, C., Sturm, R., Gresenz, C. R. (2004). Does Relative Deprivation Predict the Need for Mental Health Services? The Journal of Mental Health Policy and Economics,7, 167-175.
  17. Geyer, S., Hemstrom, O., Peter, R., & Vagero, D.(2006).Education, income, and occupational class cannot be used interchangeably in social epidemiology.Empirical evidence against a common practice. Journal of Epidemiology and Community Health, 60: 804-10.
  18. Haase, C. M., Heckhausen, J., & Köller, O. (2008). Goal engagement during the school-to-work transition: Beneficial for all, particularly for girls. Journal of Research on Adolescence, 18,671-698.
  19. Haase, C. M., Heckhausen, J., & Silbereisen, R. K. (2012). The interplay of occupational motivation and well-being during the transition from university to work. Developmental Psychology, 48, 1739-1751.
  20. Hall, N. C., Chipperfield, J.G., Heckhausen, J. & Perry R.P. (2010). Control Striving in Older Adults With Serious Health Problems: A 9-Year Longitudinal Study of Survival, Health, and Well-Being.
  21. Haynes, T. L., Heckhausen, J., Chipperfield, J. G., Perry, R. P., & Newall, N. E. (2009). Primary and secondary control strategies: Implications for health and well-being among older adults. Journal of Social and Clinical Psychology, 28, 165–197.
  22. Heckhausen, J., and Schulz, R.(1995).A Life Span Theory of Control. Psychological Review, 102: 284–304.
  23. Heckhausen, J., and Schulz, R.(1999).The primacy of primary control is a human universal: A reply to Gould`s(1999) critique of life-span theory of control. Psychological Review,106(3):605-609.
  24. Jordan, H., Roderick, P., & Martin, D.(2004).The index of multiple deprivation 2000 and accessibility effects on health. Journal of Epidemiology Community Health;58: 250-257.
  25. Klehe, U., Zikic, J., Van Vianen, A. E.M., & De Pater, I. E.(2011). Career adaptability, turnover and loyalty during organizational downsizing, Journal of Vocational Behavior, 79(1): 217-229.
  26. Korner, A., Silbereisen, R. K., & Canter, U.(2012).Work-related Demands Emanating from social change and their relation to trait-like and occasion specific aspect of subjective well-being. Social Indicators Research. 110(1):326 -337.
  27. Körner,A. , Reitzle, M. and Silbereisen, R K.(2011).Work-related demands and life satisfaction: The effects of engagement and disengagement among employed and long-term unemployed people. Journal of Vocational Behavior,80(1):187-196.
  28. Merton, R.K., & Kitt, A.S.(1950).Contributions to the theory of reference group behaviors. In Merton, R.K. and Lazarsfeld, P.F. (eds.) Continuities in Social Research: Studies in the Scope and Method of ‘‘The American Soldeir.’’Glencoe, IL: The Free Press, 1950.
  29. Nahrgang, J. D., Morgeson, F. P. & Hofmann, D. A.(2010).Safety at Work: A Meta-Analytic Investigation of the Link Between Job Demands, Job Resources, Burnout, Engagement, and Safety Outcomes, Journal of Applied Psychology:1-24.
  30. Poulin, M. J., Haase, C. M., & Heckhausen, J. (2005). Engagement and disengagement across the life span: An analysis of two-process models of developmental regulation. In W. Greve, K. Rothermund, & D. Wentura (Eds.), The adaptive self: Personal continuity and intentional self-development (pp. 117-135). Göttingen/New York: Hogrefe.
  31. Rozhkova, M., And Murashkino, B.(2011). Measurement of the implicit and explicit achievement motive: New Perspectives. Psychology of Excellence in Business and Education.1-211.
  32. Silbereisen, R. K., and Xinyin C.(2013).Social Change and Human Development: Concept and Results. SAGE Publications Ltd .
  33. Silbereisen, R. K., Best, H., & Haase, C. M. (2007). Agency and human development in times of social change [Special Section]. International Journal of Psychology, 42, 73-115.
  34. Silbereisen, R.K., Pinquort, M., Reitzel, M.,Tomasik, M. J., Fabel, K.,and Grumer, S.(2006).Psychological resource and coping with change. Mitteilungendes SFB, 580: 1-27.
  35. Stansfeld, S., & Candy, B. (2006). Psychosocial work environment and mental health – a meta analytic review. Scandinavian Journal of Work, Environment,& Health, 32:443–462.
  36. Wainwright, N.W.J.,& Surtees, P.G.(2003). Places, people, and their physical and mental functional health. Journal of Epidemiology Community Health; 58: 333-339.
  37. Wieber F., Thurmer, J. L. and Gollwitzer, P. M.(2012). Collective Action Control by Goals and Plans: Applying a Self-Regulation Perspective to Group Performance. American Journal of Psychology ,125( 3): 275–290.
  38. Wrosch, C., & Schulz, R. (2008). Health-engagement control strategies and 2-year changes in older adults’ physical health. Psychological Science,19, 537–541.
  39. Wrosch, C., Schulz, R. and Heckhausen, J. (2002).Health stresses and depressive symptomatology in the elderly: The importance of health engagement control strategies, Health Psychology ,21: 340–348.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار