تحلیل نظری منشأ و ارتباط هنجارهای اجتماعی و نابرابری‌ها

هنجارهای اجتماعی و نابرابری‏های اجتماعی دو موضوع محوری در جامعه‏شناسی بوده و هستند که معمولاً به طور جداگانه مورد بررسی نظری و تجربی قرار گرفته‏اند. در بررسی نظری حاضر، که مبتنی بر روش آکزیوماتیک و آزمایش فکری است، کوشش می‏شود ابتدا مناقشة مزمن دربارة منشأ شکل‏گیری هنجار و نابرابری اجتماعی مورد توجه قرار گیرد. به دنبال آن ارتباط این دو بررسی می‏شود. مدعای نظری حول چهار محور مطرح خواهد شد. یکم، شکل‏گیری گروه (جامعه)، منبعث از ترکیب حداقل چهار عامل، خرد انسانی، نیاز معاشرتی، احساس ناامنی و ناکار آمدی فردی، است. با شکل‏گیری گروه اجتماعی (جامعه)، نیازهای گروه (جامعه به مثابة ابر گروه) از جمله صلح، همکاری، همفکری و هماهنگی همراه با ترکیب عوامل در سطح فردی، همچون نیازها، انتظارات، توانایی‏ها و منابع در دسترس، باعث ظهور و بروز هنجارهای اجتماعی می‏شوند. دوم، تحت شرایط کمیابی منابع و نیازهای وافر انسانی، در اثر تعامل چهار عامل، یعنی ضروریات طبیعی، ضروریات اجتماعی، ضروریات زیستی روانی فردی و تصادف، "انواع نابرابری‌های اجتماعی"، با مصادیق تجربی متفاوت و متغیر، شکل می‏گیرند. سوم، نابرابری‏های اجتماعی و هنجارهای اجتماعی هر کدام حداقل دارای آثار دوگانه، یعنی کارآیی همراه با انواع مضار و مضایق اجتماعی هستند. چهارم، بین این دو پدیدة اجتماعی، روابط علی دو جانبه وجود دارد که این "علیت‏های حلقوی" می‏توانند موجب کاهش یا افرایش آثار مخرب هر دو شوند.