رابطه شاخص‌های توسعه و مهاجر‌پذیری شهرستان‏ها در ایران

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 هیأت علمی دانشگاه یزد

2 کارشناسی ارشد یزد

چکیده

یکی از موضوع‌هایی که در دیدگاه‌های نظری مرتبط با مهاجرت به‌صورت مکرر مورد‌تأکید بوده، رابطه متقابل مهاجرت و شاخص­های توسعه است. برای درک عمیق‌تر این رابطه، مقالۀ حاضر با استفاده از داده‌های سطح انبوه سرشماری 1390، به آزمون تجربی رابطۀ تعدادی از شاخص‏های توسعه و مهاجرت پرداخته است. واحد تحلیل، 397 شهرستان کشور در سرشماری 1390 بود و داده­های پژوهش پس از انجام پردازش­ها و محاسبات لازم بر روی مجموعۀ نسبتأ گسترده­ای از مؤلفه‌­های توسعه و نیز شاخص‌های مهاجر­پذیری شهرستان­های کشور برای بررسی و تحلیل‌های بعدی آماده‌سازی شده است. یافته­های پژوهش حاکی از ارتباط نزدیک تعدادی از شاخص­های کلیدی توسعه، نظیر درصد شاغلان در بخش صنعت و خدمات، نسبت بیکاری و نسبت باسوادی با نسبت مهاجر­پذیری شهرستان‏های کشور است. تحلیل چندمتغیره نشان می‌دهد تفاوت سطح توسعه شهرستان­ها، بیش از آنکه با جریان‌های مهاجرتی درون‌شهرستانی یا درون‌استانی مرتبط باشد، بیش‌ترین قدرت تبیین‌کننده­گی را در مورد مهاجران واردشده از سایر استان­ها دارند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که از میان مؤلفه‌های توسعه، بهره­مندی شهرستان­ها از اشتغال و تحصیلات ازجمله عوامل مهم در تبیین مهاجرپذیری آن‌ها است و باید در برنامه‌ریزی و مدیریت مهاجرت‌های کشور به‌صورت جدی­تری مورد‌تأکید و توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ارشاد، فرهنگ و عزیز خزباوی (1384). «بررسی برخی انگیزه‌‌های برون‌‌کوچی از شهر اهواز». مجله‌ جامعه‌شناسی ایران، دوره ششم، شمارۀ 2، صص:107-120.
  2. ازکیا، مصطفی (1381). جامعه‌شناسی توسعه، تهران، انتشارات نشرکلمه.
  3. تودارو، مایکل (1378). توسعه اقتصادی در جهان سوم، (ترجمه غلامعلی فرجادی)، تهران: موسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی و توسعه.
  4. جمعه‌پور، محمود (1386). رابطه‌‌ی بین توسعه‌‌یافتگی روستا‌های استان تهران و مهاجرت به شهر تهران" مجله‌ی روستا و توسعه، شمارۀ 3، صص 27-58.
  5. زاهدی، سید سعید و فریبا خورشیدی (1390). «بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی، جمعیتی مؤثر بر رضایتمندی از مهاجرت به شهر نورآباد ممسنی.» جامعه‌شناسی کاربردی. سال بیست و دوم - شماره پیاپی 42، صص: 47-46.
  6. زکی، محمدعلی (1391). «اثر مهاجرت بر ساخت اجتماعی اقتصادی جوامع شهری (مطالعه موردی: مقایسه شاهین‌شهر با خمینی‌شهر)». فصلنامه مطالعات شهری. سال دوم، شماره دوم، صص: 112-83.
  7. زنجانی، حبیب‌الله (1380). مهاجرت، تهران، انتشارات سمت.
  8. عوضعلی‌پور، محمدصادق و قدرت طاهری، نعمت‌اله رضایی (1388). «بررسی رابطه‌ی شهرنشینی، مهاجرت و شاخص‌‌های توسعه‌‌ی استانی». مجموعه مقالات پنجمین همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران: مهاجرت در ایران، تهران: مرکز مطالعات و پژوهش‌‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه. صص: 173-201.
  9. فیندلی، سلی (1373). برنامه‌ریزی مهاجرت‌های داخلی، (ترجمه عبدالعلی لهسائی‌زاده)، شیراز: انتشارات نوید شیراز.
  10. قرخلو، مهدی و کیومرث حبیبی (1385). «تحلیل مهاجرت در ارتباط با سطح توسعه‌یافتگی استان‌ها.» فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، شمارۀ 81، صص:60-83.
  11. گریفتن، کیت (1384). راهبر‏های توسعه اقتصادی، (ترجمه محمدحسین هاشمی)، نشر نی، چاپ سوم، تهران
  12. لهسائی‌زاده، عبدالعلی (1368). نظریات مهاجرت، تهران: نشر نی.
  13. مشفق، محمود (1390). «تحلیل اثرات شاخص‌های سرمایه انسانی و جمعیت‌شناختی بر مهاجرت‌های داخلی ایران». نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال ششم، شماره 11، صص: 158-135.
  14. نصیری، اسماعیل (1390).«تحلیلی بر دلایل مهاجر‌فرستی شهرهای کوچک (مطالعه موردی شهر قیدار).» مطالعات و پژوهش‏های شهری و منطقه‏ای. سال سوم، شماره یازدهم، صص: 138-119.
  15. وارثی، حمیدرضا و زهتاب سروری (1385). «تحلیلی بر رابطه‌ی متقابل توسعه، مهاجرت و شهر‌‌نشینی در ایران.» مجله جغرافیا و توسعه‌ی منطقه‌ای، صص:179-196.
  16. ویکس، جان (1385). جمعیت: مقدمه‌ای بر مفاهیم و موضوعات، (ترجمه الهه میرزایی)، تهران: انتشارات موسسة عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
  17. Amin, S. (1974). “Introduction,” In S. Amin, (Ed.), Modern Migration in West Africa. London: Oxford University Press.
  18. Bell, M., Blake, M., Boyle, P., Duke-Williams, O., Rees, P., Stillwell, J. and Hugo, G. (2002). "Cross-national comparison of internal migration: issues and measures". Journal of the Royal Statistical Society: Series A, 165(3): 435-464.
  19. Easterlin, R. A. (ed.); (1980) Population and Economic Change in Developing Countries. Chicago: University of Chicago Press.
  20. Fan, C. C.) 1996).” Economic Opportunities and Internal Migration: A Case Study of Guangdong Province, China". Professional Geographer, 48) 1(: 28-45.
  21. Faist, T, (2008) Migrants as Transnational Development Agents: An Inquiry into the Newest Round of the Migration–Development Nexus, Population, Space and Place, 14(1): 21–42.
  22. Frank, A.G. (1969). Capitalism and Underdevelopment in Latin America. New York: Monthly Review Press.
  23. Frank, A.G. (1978). Dependent Accumulation and Underdevelopment. London: Macmillan.
  24. Hammar, T., G. Brochmann, K. Tamas and T. Fais (1997) "International migration, immobility and development”. International Journal of Population Geography. 5: 235-239.
  25. Lee, E. S. (1966) "A Theory of Migration", Demography 3(1): 47-57.
  26. Lowery, I. (1966); Migration and Metropolitan Growth: Two Analytical Models; University of California.
  27. Massy, D. S. (1988). "Economic development and international migration". Population and Development Review, 14(3): 383-413
  28. Massey, DS, Arango, J, Hugo, G, Kouaouci, A, Pellegrino, A & Taylor, JE (1998) Worlds in Motion: Understanding International Migration at the End of the Millennium, Oxford: Clarendon.
  29. Molloy R., CL. Smith, AK. Wozniak (2011)." Internal Migration in the United States". National Bureau of Economic Research. Working Paper No. 17307.
  30. Morawska, E. (2012). Historical-Structural Models of International Migration, In M. Martiniello and J. Rath (eds.) An Introduction to International Migration Studies. Amsterdam: Amsterdam University Press, 55-75.
  31. Papademetriou, D. G. (1988), International Migration in North America and Western Europe: Trends and Consequences, In: R. T. Appleyard (Ed.), International Migration Today: Volume I, Trends and Prospects, Paris: UNESCO.
  32. Sriskandarajah D. (2005)."Migration and development". A paper prepared for the Policy Analysis and Research Programme of the Global Commission on International Migration.
  33. Stouffer, S. A. (1960);" Intervenning Opporttunities & Competing Migrants", Journal of Regional Sciences; Vol. 2, PP.1-26.
  34. Todaro, Michael P. (1969) "A Model for Labour Migration and Urban Unemployment in Less Developed Countries", American Economic Review 59(1): 138–48.
  35. Zimpf, Gorgek (1946); "The P1/P2/D Hypothesis: On the Intercity Movment of Persons", The American Sociological Rewiew. Vol. 11, PP. 677-686.
  36. World Bank (2003) Global Development Finance: Striving for Stability in Development Finance, Washington, D.C.: The World Bank.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار