مدل‌یابی ساختاری عوامل تبیین‌کننده سرمایه‌ اجتماعی معلمان (مطالعه‌ تجربی‌ معلمان شهرستان بیرجند)

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه تهران

2 کارشناسی ارشد دانشگاه تهران

چکیده

مقالۀ‌ حاضر روند شکل‌گیری سرمایه‌ اجتماعی معلمان و شناخت عوامل مؤثر بر آن را تبیین می‌کند. با توجه به اهمیت سرمایۀ‌ اجتماعی در روند تعلیم و تربیت و شکل‌گیری آن در مدارس، سرمایۀ‌ اجتماعی معلمان بر اساس مفاهیم بنیادی «بوردیو» بررسی شده است. حجم نمونه شامل 480 نفر از معلمان شهرستان بیرجند است که به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب و تصادفی ساده انتخاب شده‌اند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، پرسشنامه است و برای تعیین پایایی گویه‌ها از ضریب آلفای کرونباخ و برای سنجش اعتبار پرسشنامه از روش تحلیل عاملی تأییدی و اعتبار محتوایی استفاده شده است. آزمون فرضیه­های پژوهش از طریق آزمون‌های آماری مناسب در سطح تحلیل‌های دومتغیره و آزمون معادلات ساختاری با به‌کارگیری نرم‌افزارهای اس‌پی‌اس‌اس و اِموس انجام شده است. بر اساس یافته‌های توصیفی، موقعیت اجتماعی معلمان با توجه به حجم سرمایۀ اجتماعی آن‌ها در سطح متوسط رو به پایین قرار دارد. آزمون معادلات ساختاری نشان می‌دهد که مسیرهای علّی ترسیم‌شده، 31 درصد از واریانس سرمایۀ اجتماعی معلمان را تبیین می‌کند. مسیر اول نشان می‌دهد که خاستگاه اجتماعی ـ اقتصادی معلمان با تأثیر بر سرمایۀ اقتصادی آن‌ها و تأثیر مجزای این دو متغیر بر سرمایۀ فرهنگی، در‌نهایت موجب افزایش سرمایۀ اجتماعی معلمان می‌شود و در مسیر دوم خاستگاه اجتماعی ـ اقتصادی و سرمایۀ اقتصادی معلمان به افزایش سرمایۀ نمادین آن‌ها منجر می‌شود که افزایش سرمایۀ اجتماعی معلمان را در پی دارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اجتهادی، مصطفی، 1386. سرمایۀ اجتماعی. پژوهشنامۀ علوم انسانی، شماره 53: 12-1.
  2. ادیبی سده، مهدی و یوسف کریمی. 1391. بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی و نوع مصرف با تأکید بر موسیقی، فیلم و کتاب (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه اصفهان). دو فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، شماره اول: 26-1.
  3. امام‌جمعه‌زاده، سید جواد. محمودرضا رهبرقاضی. امید عیسی‌نژاد و زهره مرندی. 1391. بررسی رابطۀ میان سرمایۀ اجتماعی و مشارکت سیاسی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان. پژوهشنامه علوم سیاسی، سال هفتم، شماره 4: 34-7.
  4. باستانی، سوسن. افسانه کمالی و مریم صالحی هیکویی. 1387. سرمایۀ اجتماعی شبکه و اعتماد متقابل بین شخصی. مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، سال 16، شماره 61: 81-41.
  5. بون ویتز، پاتریس.1390. درس‌هایی از جامعه‌شناسی پیر بوردیو. ترجمۀ جهانگیر جهانگیری و حسن پورسفیر. تهران: آگه.
  6. پاتنام، روبرت.1380. دمکراسی و سنت‌های مدنی: تجربه‌ی ایتالیا و درس‌هایی برای کشورهای در حال گذار. ترجمۀ محمدتقی دل‌فروز. تهران: نشر روزنامه اسلام.
  7. توکل، محمد. سعید معیدفر و سوده مقصودی.1390. بررسی جامعه‌شناختی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و سلامت روانی در زوجین شهر کرمان. مجلۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران، سال دوم، شماره پنجم و ششم: 194-169.
  8. جنکینز، ریچارد. 1385. پیر بوردیو. ترجمۀ حسن چاوشیان و لیلا جوافشانی. تهران: نشر نی.
  9. چلبی، مسعود و محمد مبارکی.1384. تحلیل رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و جرم در سطوح خرد و کلان. مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دورۀ ششم، شماره 2: 44-3.
  10. حقیقتیان، منصور. رسول ربانی و سهیلا کاظمی. 1387. تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر فعالیت دبیران مقطع متوسطه شهرستان اصفهان. مجله‌ دانش و پژوهش در علوم تربیتی، شماره 18-17: 164-147.
  11. دهقان،‌ داریوش. 1376. گزارش همایش بین‌الملل بانکوک. شماره 9. تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.
  12. دینی ترکمانی، علی. 1385. تبیین افول سرمایۀ اجتماعی. فصلنامۀ علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23: 171-147.
  13. روحانی، حسن.1390. سرمایۀ خانواده سنگ بنای سرمایۀ اجتماعی. فصلنامه راهبرد، سال نوزدهم، شماره 59: 46-7.
  14. زاهدی، محمدجواد. امیر ملکی و امیرارسلان حیدری. 1387. فقر و سرمایۀ اجتماعی. فصلنامۀ علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 28: 106-79.
  15. ساعی، علی و اکرم کاکاوند. 1388. بررسی عوامل مؤثر بر سرمایه اجتماعی جوانان با تأکید بر نقش خانواده. دانشنامه علوم اجتماعی، دوره 1، شماره 2: 113-89 .
  16. سیاهپوش، امیر. 1387. فراتحلیل مطالعات سرمایۀ اجتماعی در ایران. راهبرد فرهنگ، شماره 3: 124-99.
  17. شارع‌پور، محمود. 1379. سرمایه اجتماعی در حال فرسایش است. کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 36 و 37 : 17-15.
  18. شارع‌پور، محمود. 1380. فرسایش سرمایه اجتماعی و پیامدهای آن. نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران، شماره 3: 112-101.
  19. علی‌بابایی، یحیی و بهمن باینگانی. 1389. بررسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر رضایت از زندگی در میان جوانان. مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دوره یازدهم، شماره: 4: 113-82.
  20. علیوردی‌نیا، اکبر. محمود شارع‌پور و مهدی ورمزیار. 1387. سرمایۀ اجتماعی خانواده و بزه‌کاری. پژوهش زنان، دورۀ 6، شماره 2: 132-107.
  21. فوکویاما، فرانسیس. 1379. پایان نظم؛ سرمایه اجتماعی و حفظ آن. ترجمۀ غلامعباس توسلی. تهران: انتشارات جامعه ایرانیان.
  22. فوکویاما، فرانسیس. 1384. سرمایه اجتماعی و جامعه مدنی، در سرمایه اجتماعی: اعتماد، دمکراسی و توسعه. گردآوری: کیان تاج‌بخش. ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان. تهران: نشر شیرازه.
  23. فیلد، جان. 1388. سرمایۀ اجتماعی. ترجمه غلامرضا غفاری و حسین رمضانی. تهران: کویر.
  24. گرنفل، مایکل (1389) مفاهیم کلیدی بوردیو، ترجمۀ محمدمهدی لبیبی، تهران: نشر افکار.
  25. گیوریان، حسن و فیروز دیندارفر کوش.1390. بررسی رابطۀ سرمایه اجتماعی و اثربخشی معلمان. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، شماره 3: 145- 137.
  26. لوپز، خوزه و جان اسکات. 1385. ساخت اجتماعی. ترجمۀ حسین قاضیان. تهران: نشر نی.
  27. ماجدی، سید مسعود و عبدالعلی لهسایی‌زاده. 1385. بررسی رابطۀ بین متغیرهای زمینه‌ای، سرمایۀ اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی: مطالعۀ موردی در روستاهای استان فارس. فصلنامۀ روستا و توسعه، سال 9، شماره 4: 136-91.
  28. محمدپور، احمد. هیرش سلطان‌پناه و گلباغ اسدی شیرین. 1389. بررسی رابطه بین سرمایه‌ اجتماعی و رضایت شغلی (مطالعه موردی: دانشگاه کردستان). اولین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و نوآوری.
  29. مرجایی، هادی. 1383. بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی دانشجویان دانشگاه‌های تهران، الزهراء و امیرکبیر. طرح پژوهشی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
  30. ناطق پور، محمدجواد و سید احمد فیروزآبادی. 1384. سرمایۀ اجتماعی و عوامل مؤثر بر شکل‌گیری آن در شهر تهران. مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دورۀ ششم، شماره 4: 91-59.
  31. ناطق پور، محمدجواد و سید احمد فیروزآبادی. 1385. شکل‌گیری سرمایه اجتماعی و فراتحلیل عوامل مؤثر بر آن. نامۀ علوم اجتماعی، شماره 28: 190-160.
  32. الوانی، سید مهدی. تهمینه ناطق و محمدمهدی فراحی. 1386. نقش سرمایۀ اجتماعی در توسعۀ مدیریت دانش سازمانی. فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال دوم، شماره 5: 70-35.
  33. Ashiku, Marsida (2014). Institutions, Economic Development and Social Capital in Albania, Journal of Economics and Development Studies, Vol. 2, No. 2, pp. 469-482.
  34. Bourdieu, Pierre (1984). Distinction. Translated by Richard Nice. London Routledge.
  35. Bourdieu, Pierre (1986). The Forms of Capital, in Handbook of Theory and Research in the Sociology of Education. ed. John G. Richardson. New York: Greenwood.
  36. Bullen, P. and Onyx, J. (1998). Measuring social capital in five communities in NSW. Sydney: University of technology and Management Alternatives.
  37. Cattell, Vicky (2001). Poor people, poor places, and poor health: the mediating role of social networks and social capital, Social Science & Medicine 52, pp. 1501–1516.
  38. Coleman, J. S. (1988). "Social Capital in the Creation of Human-Capital", American Journal of Sociology, No. 94. pp. 95-120.
  39. Coleman, J.S. (1961). Adolescent society: the social life of the teenager and its impact on education. New York: free press.
  40. Coleman, J.S. (1990). Equality and Achievement in Education, Westview press, Boulder.
  41. Coleman, J.S. (1994). Foundations of social theory, Belknap press, Cambridge MA.
  42. Debertin, David L. Goetz ,Stephan J. (2013). Social Capital Formation in Rural, Urban and Suburban Communities, University of Kentucky Staff Paper 474.
  43. Fine, B. (2000). Social capital versus social theory: political economy and social science at the turn of the millennium, London Routledge.
  44. Fowler, Bridget (1998). Pierre Bourdieu & Cultural Theory, SAGE Publications.
  45. Huang, Jian. Henriëtte Maassen van den Brink & Wim Groot (2009). A meta-analysis of the effect of education on social capital, Economics of Education Review, Vol, 28. PP, 454–464.
  46. Huang, L. (2008). Social Capital and Student Achievement in Norwegian Secondary Schools, Learning and Individual Differences, (Online:http://dx.doi.org/10.1016/j.lindif.2008.11.004).
  47. Lichter, D. T, G. T. Cornwell, and D.J. Eggebeen (1994). Harvesting Human Capital: Family Structure and Education Among Rural Youth, Rural Sociology,No. 58. pp. 53-75.
  48. Offe, Claus and Fuchs, Susanne (2002). A decline of Social Capital ? The German Case, Published in Putnam, Robert D. (2002) Democracy in Flux: The Evolution of Social Capital in Contemporary Society, New York: Oxford University Press.
  49. PETRO, NICOLAI N (2201). Creating Social Capital in Russia: The Novgorod Model, World Development Vol. 29, No. 2, pp. 229-244.
  50. Putnam, Robert (1993). Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy. Princeton: Princeton University Press.
  51. Putnam, Robert (1995a). Bowling Alone: America's Declining Social Capital, Journal of Democracy,No. 6. Pp. 65-78.
  52. Putnam, Robert (1995b). Tuning In, Tuning Out: The Strange Disappearance of Social Capital in America." PS: Political Science and Polities, No. 28. Pp. 664-683.
  53. Putnam, Robert (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community, Simon and Schuster, New York.
  54. Rupasingha , Anil. Goetz Stephan J. Freshwater, David (2006). The production of social capital in US counties, The Journal of Socio-Economics 35. Pp, 83–101.
  55. Warde, A. and Tampubolon, G. (2002). Social capital, Networks and Leisure consumption, Sociological Review,Vol. 50. No. 2. Pp. 80-155.
  56. Winter, I. (2000). Family Life and Social Capital: towards a theorized understanding, Working Paper No. 21. Australian Institute of Family Studies, Melbourne. http://aifs32/institute/pubs/winter4.html.
  57. Wollebaek, Dag. Selle, Per (2003). Participation and Social Capital Formation: Norway in a Comparative Perspective, Scandinavian Political Studies, Vol. 26 , No. 1, pp, 67-91.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار